Ambassadeur Oekraïne bezoekt UvA voor expositie oorlogsslachtoffers

Eigenlijk had de Oekraïense ambassadeur Maksym Kononenko iets anders verwacht bij een expositie die ‘Unissued Diplomas’ (onuitgegeven diploma’s) heet. Hij dacht dat het ging om studenten die om logistieke redenen ten tijde van oorlog hun diploma nog niet konden ophalen.

Bij aankomst op het Roeterseiland, één van de campussen van de Universiteit van Amsterdam (UvA), ziet hij waar de expositie echt om draait: 36 portretten van Oekraïense studenten die zijn gesneuveld in de oorlog.

Zoals van de 17-jarige Daniil, die geneeskunde studeerde in Kiev, maar stierf toen hij van de brug bij Irpin sprong om te ontkomen aan Russische bombardementen. Of de 26-jarige Vladyslav, die bedrijfskunde studeerde in Zaporizja, en in het harnas stierf bij het verdedigen van Marioepol.

Tweemaal per dag stroomuitval

De expositie is in meer dan 45 universiteiten wereldwijd te zien vanaf 24 februari – de dag dat de oorlog begon. Komende donderdag, 16 maart, is de expositie voor het laatst te bekijken in de hal van het E-gebouw van de UvA.

Sofiya Tryzub-Cook (21) is betrokken geweest bij het halen van de expositie naar de UvA. Ze studeert PPLE (Politics, Psychology, Law and Economics, bekend van de kroonprinses). Ze zegt veel gebeld en gemaild te hebben met de ambassade, om Kononenko naar de UvA te krijgen. “We willen deze studenten de aandacht geven die ze verdienen.”

Tryzub-Cook woonde tot 2,5 jaar geleden in Oekraïne, daarna ging ze in Nederland studeren. “Ik ging normaal elke zomer en winter naar Oekraïne,” vertelt ze. “Afgelopen maand was ik er nog. Tweemaal per dag lag de stroom eruit, van elf uur ’s ochtends tot drie uur ’s middags, en dan van vijf tot zeven uur ’s avonds. Maar je went eraan.”

Over het feit dat ze nu in Nederland woont, zegt ze: “Ik ben dankbaar dat ik in het buitenland kan studeren. Maar ik voel ook pijn voor de studenten die niets konden doen. Als de Russen maar wisten wat voor impact ze hebben.”

Survivor’s guilt

Last van een dergelijk schuldgevoel heeft de 19-jarige middelbare scholier Yurii Orekhov ook. Hij is Oekraïner, maar verhuisde zes jaar geleden met zijn familie naar Nederland. “Ik noem dat survivor’s guilt. Ik heb dat telkens als ik verhalen hoor over wat er in Oekraïne gebeurt.”

Nu de oorlog al een jaar duurt, merkt hij dat ‘in vrijwel ieder huishouden’ wel een bekende is overleden aan het geweld. “Zo ook een gezin waarmee onze familie bevriend was. Zij zijn, op de vader des huizes na, allemaal vermoord tijdens een evacuatie toen ze door het bos renden en omvielen.”

De survivor’s guilt heeft de 20-jarige bedrijfskundestudent Marharyta Dzhafarova, die al twee jaar in Nederland woont, kunnen parkeren nu haar familie niet meer in Oekraïne, maar in Polen zit. “Het is moeilijk om hier gewoon mijn leven te leiden, terwijl bij hen om de haverklap het luchtalarm afgaat. Maar ja, je moet verder. Je leert ermee leven, ook al is het er altijd op de achtergrond.”

‘Jullie zijn een democratie’

Ambassadeur Kononenko, die deze maand voor het laatst Oekraïne in Nederland vertegenwoordigt omdat hij in september door president Zelenski is ontslagen, stelt dat hij ‘niet kan zeggen dat hij de aandacht en steun van de Nederlanders niet voelt’.

Maar: “In elke oorlogssituatie is het onvermijdelijk dat het op een gegeven moment een routine wordt.” Hij hoopt dat Nederlandse studenten door deze expositie geactiveerd worden om Oekraïne te blijven steunen. “En daarmee bedoel ik: zorg ervoor dat jullie regeringen ons blijven helpen. Jullie zijn een democratie, je regering luistert naar jou.”

De expositie is donderdag 16 maart voor het laatst te bekijken in de hal van het E-gebouw van de UvA.