Amalia’s studiegenoten over PPLE: ‘Een studie voor twijfelaars, en dat bedoel ik niet negatief’

De aankondiging van haar komst leidde al tot commotie. Amalia gaat volgend jaar aan de Universiteit van Amsterdam PPLE studeren, liet de Rijksvoorlichtingsdienst deze maand onverhoeds weten. Politics, Psychology, Law and Economics, een interdisciplinaire opleiding die pas sinds 2014 bestaat.

Studenten konden zich niet meer concentreren op hun examens. Grappen en grollen vlogen door de gang en over social media, zegt de Filipijnse Veya Ayra Mandapat (20), voorzitter van Aim, de studievereniging van PPLE. Maar allemaal met een serieuze ondertoon: slecht voor het eigen cv zal de nieuwe studiegenoot niet zijn.

Een royal. Hoe zal dat gaan? De Japanse Minori Kawaguchi (22) zou graag vrienden worden met Amalia, zegt ze. Maar hoe dan? “Hoe benaderen we haar? Wat kun je zeggen? Wat kun je niet zeggen? In Japan word je toch geacht afstand te houden van de keizerlijke familie.”

Beveiliging

Ook een zorg: hoe gaat het straks met de beveiliging? Komen er camera’s en staat er een batterij beveiligers voor de deur? Wat gaat er gebeuren met hun mooie community?

Op Roeterseiland, midden in de stad, zal Amalia – cum laude geslaagd voor het gymnasium – zich in september mengen onder haar nieuwe studiegenoten. Nu al bevindt de studie zich in een speciaal, afgesloten deel van het gebouw. Op de eerste verdieping een ‘sociale ruimte’, waar studenten hangen, een praatje maken, hun lunch gebruiken of een potje tafelvoetbal spelen. Zeven verdiepingen daarboven zijn gereserveerd voor studieruimtes, een luxe die elders op de universiteit moeilijk te vinden is.

PPLE is een gemeenschap binnen de universitaire gemeenschap. Een warm bad, waar het makkelijk is om vrienden te maken en waar iedereen openstaat voor nieuwe indrukken. Een veilige plek waar je je niet snel een uitzondering zult voelen, simpelweg omdat iedereen er een uitzondering is.

Minzaam wuiven

Een goede keus voor het toekomstige staatshoofd? Historicus Gerard Aalders, schrijver van vele kritische boeken over het koningshuis, mag graag de oude columnist Piet Grijs (Hugo Brandt Corstius) aanhalen als het gaat om de monarchie: ‘Koning-zijn is de enige maatschappelijke functie waarvan grondwettelijk vaststaat dat iedereen, zelfs de domste mens, haar op zich kan nemen.’

Waarom zou ze sowieso gaan studeren? Wat moet je er helemaal voor kunnen? “Glimlachen, handen schudden en minzaam wuiven,” zegt hij. “En af en toe een wet ondertekenen of een ambassadeur ontvangen.”

Tot op het bot gemotiveerd

Volgens de Keuzegids universiteiten 2022, die zich baseert op de studentenoordelen uit de Nationale Studenten Enquête, is PPLE een studierichting die slechts een mager zesje scoort. Het algemeen gevoel bij de volgers, blijkens de eerste reacties op de studiekeuze van Amalia: een allegaartje, een beetje van dit, een beetje van dat en op het einde weet je nog niets.

Dat is niet het beeld dat men op de UvA zelf graag uitstraalt. Van de ruim 1700 kandidaten die zich voor het komende studiejaar hebben aangemeld kwamen er 1500 niet door de selectie. Wie PPLE wil studeren, moet hoge cijfers halen voor wiskunde en Engels en in een gesprek laten zien tot op het bot gemotiveerd te zijn.

“Een studie voor twijfelaars,” zegt Mandapat. “En dat bedoel ik niet negatief.”

Kawaguchi: “Wij houden ervan om veel te leren.”

Grote thema’s

“Het idee voor de opleiding komt voort uit het besef dat de samenleving ook behoefte heeft aan breder opgeleide academici,” zegt Edgar du Perron, hoogleraar privaatrecht, lid van de Hoge Raad en een van de initiatiefnemers van de opleiding. “Maatschappelijke problemen trekken zich van de grenzen tussen disciplines weinig aan. Het is het soort opleiding dat ik zelf graag had willen doen.”

“PPLE is een brede studie,” zegt decaan Radboud Winkels. “We bieden niet vier disciplines naast elkaar, maar zoeken het juist in de dwarsverbanden. Wij denken dat je op die manier een beter beeld krijgt van hoe de sociale werkelijkheid zich ontwikkelt.”

Dat leidt tot vakken als ‘recht, gerechtigheid en moraal’ of ‘politiek, macht en bestuur’ en seminars over mensenrechten. Grote thema’s worden niet geschuwd: milieu, vluchtelingen, corona, oorlog en vrede. “Dat starre dat gespecialiseerde mensen kunnen hebben, zit er bij die jongeren nog niet in,” zegt Winkels. “Het is een pittig programma. De scripties waar ze mee afstuderen zijn van topniveau. Dat merken we ook aan onze alumni. Als ze verder studeren, kunnen ze elders in de wereld prima mee.”

Dubbel collegegeld

Voertaal is Engels, het collegegeld het dubbele van het normale tarief: ruim 4400 euro per jaar. Wie van buiten de EU komt, betaalt de kostprijs: 13.300 euro. Daarvoor krijgen PPLE-studenten wel twee keer zoveel onderwijs, verontschuldigt Winkels zich. “En zeer intensieve begeleiding.”

Bijna driekwart komt uit het buitenland. Vaak kinderen van expats of diplomaten die al hun leven lang de wereld rondreizen, internationale scholen hebben bezocht en zonder met hun ogen te knipperen meedelen dat ze straks graag verder willen studeren in Londen, Parijs of New York. People from anywhere, not from somewhere.

“We weten dat we geprivilegieerd zijn,” zegt de Poolse Olga Slusarz (21).

Winkels: “Het is een uiterst divers gezelschap, op één aspect na: ze komen vooral uit de middenklasse en daarboven.”

‘Altijd vooraan’

Amsterdam mag zich graag spiegelen aan het eerbiedwaardige Oxford in Engeland, waar de studie PPE (Philosophy, Politics and Economy) al honderd jaar bestaat. De prime minister’s degree wordt de studie er ook wel genoemd. David Cameron en Edward Heath haalden er hun diploma, maar ook de Australische premier Tony Abbott, de Pakistaanse premier Benazir Bhutto en de Ghanese president John Kufuor. Mediamagnaat Rupert Murdoch studeerde er af, evenals de Nobelprijswinnaars Aung San Suu Kyi en, in 2017, de kinderrechtenactiviste Malala Yousafzai.

De Britse krant The Guardian sprak van ‘the Oxford degree that runs Britain’ en verzuchtte dat PPE ‘meer dan enige andere studie het Britse politieke leven binnen is gedrongen op een manier die ongeëvenaard is in enige andere democratie’.

Voor minder dan de top doen ook de meeste PPLE-studenten het niet. “Het is moeilijk om hier iemand te vinden die alleen maar studeert,” zegt Mandapat. “We willen altijd iets vertegenwoordigen,” zegt Kawaguchi. “We staan altijd vooraan.” En Slusarz: “Wat we straks willen worden weten we niet, maar wel dat het iets te maken zal hebben met leiderschap.”

Anoniemer

Een goede voorbereiding van Amalia op haar toekomstige rol? “Staatshoofd ben ik nooit geweest,” zegt Du Perron. “En ik weet te weinig van die functie om over de opleiding ervoor zinnige uitspraken te doen. Maar toen PPLE net begon, zeiden mijn collega’s en ik tijdens voorlichtingsbijeenkomsten wel dat het voor future leaders of society belangrijk is om vraagstukken te kunnen bezien vanuit meer perspectieven.”

Amalia gaat haar eigen weg, zegt Peter Rehwinkel, schrijver van het boek Amalia: De plicht roept. “Dat blijkt al uit het feit dat ze naar Amsterdam gaat en niet naar Leiden. Ik begrijp dat wel. Ze is er anoniemer. Dat is fijn als je een leven moet leiden waarin je toch al zo weinig zelf kunt beslissen.”

Veel doet het er volgens hem ook niet toe. Een studie rechten of geschiedenis, zoals haar oma en vader volgden, lag misschien in de lijn der verwachting, maar een studie als PPLE kan net zo goed. Als staatshoofd, zegt hij, zal ze straks haar talen moet spreken en iets moeten weten van staatsrecht en parlementaire politiek. “Maar verder ligt er niet veel vast. Beatrix deed veel aan Europees recht en volkenrecht, haar moeder Juliana verdiepte zich in godsdienst en Chinese filosofie. Wat ze binnen hun studie niet leren, krijgen ze erbuiten wel bijgespijkerd door privédocenten.”

Het zal haar vader goed doen, denkt hij. “Die had ook de neiging om af te willen wijken van het pad van zijn voorgangers, maar zij dóet het. Dat is toch een soort rebellie.”