100-jarig jubileum Amsterdamse scheidsrechters: ‘Fluiten geeft je energie, vooral als je respect afdwingt’

Het lage, houten onderkomen ligt er wat verscholen en anoniem bij, daar op sportpark Voorland, zo achter het hoge clubgebouw van voetbalvereniging GeuzenMiddenmeer. Je moet er omheen lopen om de deur te vinden. Er hangt een lichtbak boven de deur met de letters SVA.

Scheidsrechters Vereniging Amsterdam. Je moet het maar net weten.

Binnen is het een vrolijke boel, met een grote scheidsrechtersdichtheid. Het is trainingsavond, de scheidsrechters krijgen buiten conditietraining. En het kantinegedeelte bij de bar wordt ontruimd omdat hier zondag het honderdjarige bestaan van de SVA wordt gevierd. Op 12 maart 1923 werd de vereniging opgericht in Café Restaurant Doorn aan het Rembrandtplein.

Belangenvereniging

“De SVA heeft haar noodzaak wel bewezen in die honderd jaar,” zegt voorzitter Peter de Waard (44). De projectmanager bouw en techniek is bijna dertig jaar scheidsrechter, en fluit momenteel in de eerste klasse van het zaterdagvoetbal.

“En ook anno 2023 speelt de scheidsrechtersvereniging nog een belangrijke rol. We komen op voor de belangen van elke scheidsrechter op elk niveau, dat is het primaire doel. Fluiten is een individuele hobby. En daarom is het fantastisch dat je bij ons bijvoorbeeld twee keer per week kunt trainen. Maar, en dat is minstens zo belangrijk, je kunt hier je spelregelkennis op peil houden, en ook je ervaringen delen met collega’s. En er is ondersteuning als er eens iets niet goed is gegaan.”

(Vanwege de vrolijke aanleiding laten we dat laatste vanavond onbesproken, wat, voor de duidelijkheid, niet wil zeggen dat het ontkend wordt.)

Topmiddag

Zo’n collega is de 22-jarige Ramon Glebbeek. En om meteen maar een hardnekkig misverstand dat er rondom voetbalscheidsrechters hangt weg te nemen: hij is geen mislukte voetballer die dan maar is gaan fluiten. “Op mijn vijftiende werd ik kampioen met mijn elftal van RKDES. Daarna ben ik gaan fluiten, dus ik ben op mijn hoogtepunt gestopt, haha.”

Zoals dat zo vaak gaat werd Glebbeek, in het dagelijks leven growth marketeer, een keer gevraagd of hij een keer een pupillenwedstrijd wilde fluiten. Hij vond het meteen leuk.

“Wat ik er leuk aan vind? Dat je de leiding hebt over 22 voetballers en dat je ze vooral plezier moet laten hebben. Lekker laten voetballen. En als je dan na een felle, spannende streekderby met de spelers gezellig kunt nakletsen, dan heb ik een topmiddag gehad.”

Inmiddels fluit hij in de vierde klasse van het zondagvoetbal, en ook de eredivisie onder zestien, dat zijn de jeugdteams van betaaldvoetbalorganisaties. “Ik heb weleens op een donderdagavond tijdens een degradatieduel een doelpunt van de thuisclub afgekeurd. Ja, en dan zie je het publiek met bierpullen in de hand staan schreeuwen… Spannend, maar als je sterk in je schoenen staat, is er niet zoveel aan de hand.”

Zekerheid

Dat laatste beaamt ook Ton Wassenberg. De 61-jarige eigenaar van een garagebedrijf is scheidsrechter voor de A-categorie in het jeugdvoetbal. Hij rolde in het arbitreren door zijn twee voetballende zoons. “Ik heb overwicht. Dat bereik je door zekerheid uit te stralen. Ook als je je helemaal niet zo zeker voelt.”

Hij zegt het met een glimlach. “Ik vind het ontzettend leuk om zo’n wedstrijd te managen. Ik heb drie principes als ik fluit: je moet de spelregels weten, je moet ze goed kunnen toepassen, en je moet het overtuigend overbrengen.”

Dat klinkt simpel, maar daar komt toch meer bij kijken. “De tijd dat je het als scheidsrechter vanuit de middelcirkel af kon, is natuurlijk voorbij. We lopen zo’n tien kilometer per wedstrijd, want je wilt het spel goed volgen. Daar zijn die trainingen voor. En hier bij de SVA hebben we het ook over de spelregels en alle interpretaties daarvan.”

Met pennen legt hij een situatie uit waarin het om ‘een nieuwe situatie’ gaat na een al dan niet bewust weggekopte bal van een verdediger. De manier waarop Wassenberg de pennen op tafel laat bewegen laat zien dat dat met die zelfverzekerdheid wel goed zit. “Het liefst leid ik een mooie wedstrijd met twee strijdende teams die gelijk opgaan. Dan doet het niveau er niet eens meer toe.”

Uitstervend?

Even poken. Is de scheidrechter een uitstervende soort?

“We hebben zo’n 150 leden in de leeftijd van 16 tot 86 jaar,” zegt Peter de Waard. “Daarmee behoren we tot de top vijf van scheidsrechtersverenigingen in Nederland. Natuurlijk vind ik dat iedereen die fluit lid zou moeten worden van een scheidsrechtersvereniging. De saamhorigheid is groot. Ik zit in een bestuur met een gemiddelde leeftijd van dertig jaar. Dat zorgt voor een frisse kijk op de zaken. Gaat alles nog wel goed, kan het niet beter? Ik mag wel zeggen dat ik de boel behoorlijk heb afgestoft.”

De SVA heeft een sociale functie en is ook een ontmoetingsplek. Er worden naast technische avonden over spelregels ook bijeenkomsten over weerbaarheid, voeding en samenwerking met de assistent-scheidsrechters van clubs georganiseerd. “We zijn er echt voor elkaar.”

Gewoon proberen

En nog steeds is er aanwas van jonge leden. En verder is de SVA volgens De Waard een redelijke afspiegeling van de maatschappij wat betreft geaardheid, kleur en afkomst. “Helaas zijn maar drie vrouwelijke scheidsrechters lid. Ja, dat is weinig. En we hopen op meer, zeker nu het meisjes- en vrouwenvoetbal de laatste jaren flink groeit. We hebben gelukkig rolmodellen als Shona Shukrula en Lizzy van der Helm. En Franca Overtoom is het komende WK voor vrouwen in Australië en Nieuw-Zeeland actief als assistent-scheidsrechter.”

De scheidsrechters druppelen na hun training weer binnen. De Waard gaat koffie voor ze zetten. Hij wil nog één ding zeggen. “Iedereen zou het eens een keer moeten proberen. Fluiten geeft je energie, vooral als je respect afdwingt. En met voldoende toewijding kun je ook aardig carrière maken. Echt, fluiten is leuker dan je denkt.”